Jaap van Leeuwen
“Jaap van Leeuwen (1892-1978), geboren in Leiderdorp, was actief binnen het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee (NWHK), dat door jonkheer Schorer in 1919 was opgericht en zichzelf bij de inval van de nazi’s ophief”. Dat gold ook voor het blad Levensrecht, dat net drie nummers had gezien. Van Leeuwen was onder pseudoniem een van de schrijvers. Zie hieronder het eind van zijn bespreking van de publicatie ‘De Homosexueelen’ van Mr. S. (Benno Stokvis) uit nummer 1.

Nogmaals een eeresaluut voor het werk van Mr. S., wiens persoon
ons sympathiek werd door de daad van deze uitgave, die
hem, wij voorspellen het bij dezen, meer verguizing dan succes
zal bezorgen, ja zelfs reeds bezorgd heeft voor de totstandkoming
er van (zie Voorwoord). Laat Mr. S. echter gerust zijn: de
Waarheid zegeviert steeds! De Samaritaan, die barmhartigheid
toont is meer dan de Priester en de Leviet, die met minachting en
anathema het slachtoffer passeeren. En de Kerk van heden is, wat
deze zaken betreft, de successie van Priester en Leviet en niet
van den Barmhartigen-Samaritaan.

ARENT VAN SANTHORST.

Van Leeuwen raakte tijdens de oorlog betrokken bij de Parool-groep. Herfst 1941 werd de verspreidingsgroep waaraan hij deelnam verraden en opgepakt. Omdat er niets tegen hem bewezen kon worden en hij weerbaar en ongebroken standhield, werd hij na zeven maanden vrijgelaten. Gelukkig had hij alle boeken en documenten die hem en anderen in de problemen hadden kunnen brengen tijdig ondergebracht bij zijn ouders in Zeist. Alles wat zich in zijn kamer in Amsterdam bevond bij de familie Addicks bleek vernield of weggesleept te zijn. In 1943 moest hij opnieuw onderduiken toen bleek dat de Sicherheits Dienst weer op zoek naar hem was. Uit de bewaard gebleven correspondentie blijkt dat hij tijdens de bezetting doorging met netwerken. Daarbij hielp dat hij al voor de oorlog gewend was om een dubbelleven te leiden. Zo vond veel van de schriftelijke communicatie plaats via poste restante afspraken met kioskhouders, bijvoorbeeld op het Spui in Amsterdam. Ook maakte hij voor, tijdens en na de oorlog gebruik van een schuilnaam: Arent van Santhorst.” In de Nijmeegse Goffertbuurt is een laan naar hem vernoemd; in dezelfde wijk zijn Benno Stokvis, Niek Engelschman, Anna Blaman en burgemeester Dales vernoemd.


Naar Van Leeuwen vernoemde laan in Nijmegen (Foto: Rob Essers)

Bronnen:
www.ihlia.nl/documents/pdflib/Levensrecht/1940/Levensrecht-01.pdf
www.ihlia.nl
www.publiek.coc.nl/cocupdatepdf/Update2005-4.pdf (Rob Tielman Jan Carel Warffemius)
www.gaypnt.demon.nl/straatnamen/E.html (straatnamen Nijmegen)
www.noviomagus.nl (idem)
e-mail Rob Essers (foto Jaap van Leeuwenlaan)