Han Bawits en WO II

Op 25 mei 2004 organiseerden het Haarlems Migranten Platform en Multiple Choice een avond over het thema '60 Jaar bevrijding voor iedereen'. Han Bawits sprak daar als individu en niet namens een vereniging of Platform. Hij vertelde hoe dubbelzinnig de Tweede Wereldoorlog voor hem is. Het was een dubbele oorlog.

Foto: Pim Ligtvoet

Zijn opa was kok in het Nederlandse koloniale leger (KNIL) en werd krijgsgevangen gemaakt. Hij werd naar Japan verscheept en kwam in Nagasaki terecht. Daar stierf hij vanwege de Amerikaanse atoombom van 9 augustus 1945.

Zelf zat hij als kind na 1945 op een Indonesische school. Daar leerde hij als belangrijkste feestdag 17 augustus. Op die dag, in 1945, had de nationalist Soekarno de onafhankelijkheid van de kolonisator Nederland uitgeroepen.

Maar thuis leerde hij dat 15 augustus de belangrijkste dag was. Want op die dag in 1945 had Japan gecapituleerd, onder druk van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. De Indische Nederlanders hadden vreselijk onder de Japanse bezetting geleden en voelden zich toen bevrijd. Het Indonesische nationalisme was met de Bersiap-periode verbonden (sept.-dec. 1945), waarin radicale nationalisten huishielden tegenover Indische Nederlanders en andere als verdacht geldende groepen.

Uiteindelijk leidde dit ertoe dat de meeste Nederlanders in Indonesië in de jaren 1950-1960 ‘repatrieerden’ en naar het ‘moederland’ kwamen, ongeveer 250.000. De eerste en tweede generatie tellen rond 500.000 personen (CBS 2001). Het CBS beschouwt de derde generatie niet als speciale groep.

Han Bawits onderstreepte dat het bij de Bevrijding vooral zin heeft om de vrijheid en de mensenrechten van nu te vieren. Je moet uitgaan van de universele mensenrechten, die mede vanwege de verschrikkingen uit de jaren 1939-1945 door de Verenigde Naties op schrift zijn gesteld. Hierop is ook artikel 1 van de Nederlandse Grondwet gestoeld.